核弹对航母 半岛将失控?预言帝局座有话说!
Bài vi?t này c?n thêm chú thích ngu?n g?c ?? ki?m ch?ng th?ng tin. |
M?t ph?n c?a lo?t bài v? |
V?n hóa Trung Qu?c |
---|
L?ch s? |
Ng?n ng? |
?m th?c |
T?n giáo |
Ngh? thu?t |
V?n h?c |
V?n h?c Trung Qu?c có b? dày l?ch s? hàng ngàn n?m, t? các tài li?u l?u tr? c?a các tri?u ??i cho ??n các ti?u thuy?t h? c?u t? th?i trung c? ?? ph?c v? cho các ??c gi? ng??i Trung Qu?c bi?t ch?. M?c dù vi?c ??a vào s? d?ng r?ng r?i k? thu?t in m?c b?n trong th?i nhà ???ng (618-907) và s? phát minh ra k? thu?t in ?n lo?i di ??ng (in ru l?, ti?ng Anh: movable type) b?i T?t Th?ng (畢昇) (990-1051) trong th?i nhà T?ng (960-1279) kh?ng làm tiêu tan t?m quan tr?ng hay s? nh?n m?nh vào vi?c vi?t th? pháp Trung Hoa, c? hai lo?i k? thu?t in ?n này ?? nhanh chóng truy?n bá ki?n th?c b?ng v?n b?n kh?p Trung Hoa h?n bao gi? h?t.
Trong th?i k? hi?n ??i, tác gia L? T?n (1881-1936) có th? ???c xem là ng??i sáng l?p v?n h?c b?ch tho?i hi?n ??i ? Trung Qu?c. V?n h?c c? ??i Trung Qu?c có ?nh h??ng m?nh m? ??n v?n h?c các n??c Hán hóa nh?: Nh?t B?n, Tri?u Tiên, Vi?t Nam. Cho ??n khi v?n hóa ph??ng Tay du nh?p vào Vi?t Nam, ??c bi?t là th?i Pháp thu?c thì v?n h?c Vi?t Nam m?i d?n chuy?n qua ch?u ?nh h??ng c?a v?n h?c ph??ng Tay cho ??n nay.
Các tác ph?m kinh ?i?n
[s?a | s?a m? ngu?n]Trung Qu?c có kho tàng v?n h?c c? ?i?n phong phú, bao g?m c? th? và v?n xu?i, có niên ??i t? th?i nhà ??ng Chu (770 TCN - 256 TCN) và bao g?m các tác ph?m kinh ?i?n ???c cho là c?a Kh?ng T?. Trong s? các tác ph?m kinh ?i?n nh?t c?a v?n h?c Trung Qu?c là Kinh D?ch (易經), m?t cu?n sách d?a trên bát quái. Ban ??u, Kinh D?ch ???c coi là m?t h? th?ng ?? bói toán, nh?ng sau ?ó ???c phát tri?n theo b?i các nhà tri?t h?c Trung Hoa. Cho t?i nay, Kinh d?ch ?? ???c b? sung các n?i dung nh?m di?n gi?i y ngh?a c?ng nh? truy?n ??t các t? t??ng tri?t h?c c? Trung Hoa và ???c coi là m?t tinh hoa c?a c? h?c Trung hoa, nó ???c v?n d?ng vào r?t nhi?u l?nh v?c c?a cu?c s?ng nh? thiên v?n, ??a ly, quan s?, nhan m?nh ???c d?a trên v? hoàng ?? huy?n tho?i Ph?c Hy. ??n th?i Kh?ng T?, bát quái ?? ???c phát tri?n thành 64 qu?.
Kinh Thi (詩經 Shī Jīng) là m?t trong n?m quy?n Ng? Kinh t??ng truy?n do Kh?ng T? san ??nh t? nh?ng cau ca dao c?a nhan dan Trung Hoa th?i Xuan Thu. Kinh Thi là m?t b? sách g?m có nh?ng cau ca dao r?t c? c?a Trung Hoa. Ngày x?a, Thiên t? c? n?m n?m ?i tu?n thú m?t l?n và ra l?nh cho quan Thái s? hi?n dang ca dao ?? xem phong t?c c?a dan. Ch? h?u nh?t nh?ng cau thi ca ?y ?? hi?n lên Thiên t?, Thiên t? ti?p nh?n và li?t vào nh?c quan, l?y cái ?ó ?? xét phong t?c t?t hay x?u, bi?t vi?c tr? qu?c t?t ??p hay suy thoái.
Theo m?y l?i d?n trên thì nh?ng bài ca dao trong Kinh Thi ?? ???c s?u t?p tr??c th?i Kh?ng T?. Nguyên nhan ?? là "Thi" ch? kh?ng có ch? Kinh. Ng??i ta thêm ch? ?y vì cho r?ng cho Kinh Thi ???c Kh?ng T? san ??nh.
Kinh Th? (書經): là m?t b? ph?n trong b? sách Ng? Kinh c?a Trung Qu?c, ghi l?i các truy?n thuy?t, bi?n c? v? các ??i vua c? có tr??c Kh?ng T?. Kh?ng T? san ??nh l?i ?? các ?ng vua ??i sau nên theo g??ng các minh quan nh? Nghiêu, Thu?n ch? ??ng tàn b?o nh? Ki?t, Tr?. L? Ky (禮記) m?t b?n ph?c h?i c?a b?n g?c Kinh L? (ti?ng Trung: 禮記 Lǐ Jì) là m?t quy?n trong b? Ng? Kinh c?a Kh?ng T?, ghi chép các l? nghi th?i tr??c. Kh?ng T? hi?u ?ính l?i mong dùng làm ph??ng ti?n ?? duy trì và ?n ??nh tr?t t?. Kh?ng T? nói: "Kh?ng h?c Kinh L? thì kh?ng bi?t ?i ??ng ? ??i" (sách Lu?n Ng?).
Kinh Xuan Thu (春秋), m?t tác ph?m ghi chép l?ch s? c?a vua n??c L? t? n?m 722 ??n n?m 479 tr??c C?ng nguyên春秋. Xuan Thu (ti?ng Trung Qu?c: 春秋; bính am: Chūnqiū, c?ng ???c g?i là 麟經 Lan Kinh) là b? biên niên n??c L? vi?t v? giai ?o?n t? n?m 722 TCN t?i n?m 481 TCN. ?ay là v?n b?n l?ch s? Trung Qu?c s?m nh?t còn l?i và ???c ghi chép theo các quy t?c s? biên niên. V?n b?n c?c k? súc tích, và n?u chúng ta b? toàn b? nh?ng l?i phê bình, n?i dung s? dài kho?ng 16 nghìn t?, vì th? ch? có th? hi?u ???c ngh?a c?a nó v?i s? h? tr? c?a nh?ng l?i bình c?a các h?c gi? th?i x?a, ??c bi?t theo truy?n th?ng T? Truy?n. Lu?n Ng? (論語) Lu?n Ng? là m?t sách mà do Kh?ng T? và nh?ng ?? t? c?a mình biên so?n. Lu?n Ng? là m?t quy?n sách trong b?n sách g?i là T? Th?. Ngoài Lu?n Ng?, T? Th? c?ng g?m có ??i h?c, M?nh t? và Trung Dung. Lu?n Ng? ???c vi?t t? ??i Ti?n Hán t?i ??i H?u Hán, và là m?t ch? ?? h?c v?n ch? y?u trong thi tri?u ?ình Trung Hoa Khoa b?ng (hay là "Khoa C?"). Lu?n Ng? là sách s?u t?p ghi chép l?i nh?ng l?i d?y c?a Kh?ng T? và nh?ng l?i nói c?a ng??i ???ng th?i. Sách Lu?n Ng? g?m 20 thiên, m?i thiên ??u l?y ch? ??u mà ??t tên, và các thiên kh?ng có liên h? v?i nhau. Trong l?nh v?c ngh? thu?t quan s?, T?n T? Binh Pháp (孙子兵法) c?a T?n T? vào th? k? 6 tr??c C?ng nguyên ?? ?ánh d?u m?t c?t m?c trong các c?m nang ngh? thu?t quan s? Trung Qu?c cho mu?n ??i sau nh? V? Kinh T?ng Y?u (武经总要; 1044 sau C?ng nguyên) và H?a Long Kinh (火龙神器阵法 (H?a Long Th?n Khí Tr?n Pháp) gi?a th? k? 14). Ngoài ra, có l? Binh Pháp hi?n ?ang là sách c?m nang cho quan h? ngo?i giao qu?c t? hi?u qu? hàng ??u.
Xem thêm
[s?a | s?a m? ngu?n]