关于印发《中小学校体育工作督导评估办法》...
H? ??m |
---|
![]() |
H? ??m Hindu - ? R?p |
??ng á |
Ch? cái |
Tr??c ?ay |
C? s? |
Non-standard positional numeral systems |
Danh sách h? ??m |
Ch? s? Trung Qu?c là các ch? Hán ?? miêu t? s? trong ti?ng Trung Hoa. Ngày nay, nh?ng ng??i dùng ti?ng Trung Qu?c hi?u ba h? ch? s?: h? ch? s? Hindu–? R?p ph? bi?n, c?ng nh? hai h? ch? s? c? c?a ti?ng Trung Qu?c. H? th?ng hoa m? (Ti?ng Trung: 码花系统; bính am:Mǎ huā xìtǒng) t? t? ???c thay b?ng h? ch? s? Hindu–? R?p cho vi?c vi?t s?. H? Trung Qu?c v?n ???c s? d?ng và gi?ng vi?t ra s? t?. Có th? nhìn ch? s? Trung Qu?c là m?t ph?n c?a ti?ng Trung Qu?c, nh?ng nó v?n là h? ch? s?. Ph?n nhi?u ng??i ? Trung Qu?c s? d?ng ch? s? Hindu–? R?p ngày nay.
Ch? hoa m? là ki?u duy nh?t còn l?i c?a h? th?ng g?y toán thu?t (counting rods hay rod numeral) và ngày nay ch? ???c dùng ? nh?ng ch? Trung Qu?c (Ví d? ? H?ng K?ng). H? ch? s? v?n ???c s? d?ng khi vi?t tên ??y ?? c?a s?, ví d? trong séc; t?i vì các ch? này ph?c t?p h?n, nó khó b? gi? m?o.
B?ng ch? s? Trung Qu?c
[s?a | s?a m? ngu?n]Có 10 ch? tiêu bi?u cho các s? t? 0 ??n 9, và nh?ng ch? kia tiêu bi?u cho s? l?n h?n, nh? là ch?c, tr?m, ngàn, v.v. Có hai b? ch? s? Trung Qu?c: m?t th??ng dùng, và m?t ?? dùng trong vi?c bu?n bán và tài chính, g?i là ??i t? (ph?n th?: 大寫; gi?n th?: 大写). Cái th? hai ???c s? d?ng t?i vì các ch? s? th??ng r?t ??n gi?n v? hình h?c, nên kh?ng th? ch?ng gi? m?o dùng các ch? ?ó nh? có th? dùng s? t? trong ti?ng Vi?t.
Bính am | Bu?n bán | Th??ng dùng | Hán Vi?t | Giá tr? | Ghi chú |
---|---|---|---|---|---|
líng | 零 | 〇 | linh | 0 | 〇 là "?n theo" s? 0 c?a ch? s? ? r?p, tr??c kia nó kh?ng t?n t?i trong b? ch? Hán. 零 (linh) ngh?a g?c là "l?".
〇 là m?t cách ?? bi?u th? s? 0 kh?ng chính th?c, nh?ng ch? 零 thì th??ng ???c dùng nhi?u h?n, ??c bi?t là trong tr??ng h?c. Ví d?: 一零二: Nh?t linh nh? ngh?a là M?t tr?m linh (l?) hai (102). |
yī | 壹 | 一 | nh?t | 1 | C?ng là 弌 (C) 么(P) ho?c 幺(G) yāo khi dùng ?? ghi s? ?i?n tho?i. |
èr | 貳/贰 | 二 | nh? | 2 | C?ng là 弍 (C) C?ng là 兩(P) hay 两(G) liǎng (Hán-Vi?t: "l??ng") khi dùng cho s? ??m. |
sān | 叄/叁 | 三 | tam | 3 | C?ng nh? 弎 (C) C?ng nh? 參(P) ho?c 参(G) sān. |
sì | 肆 | 四 | t? | 4 | |
wǔ | 伍 | 五 | ng? | 5 | |
liù | 陸/陆 | 六 | l?c | 6 | |
qī | 柒 | 七 | th?t | 7 | |
bā | 捌 | 八 | bát | 8 | |
jiǔ | 玖 | 九 | c?u | 9 | |
shí | 拾 | 十 | th?p | 10 | C?ng có m?t ít ng??i s? d?ng ch? 什. Nó kh?ng ???c ch?p nh?n vì d? nh?m l?n v?i 伍. |
niàn | 念/貳拾 | 廿/卄 | ni?m | 20 | 卄 hi?m khi ???c s? d?ng. C? hai ??u ???c dùng trên l?ch (nh?ng 二十 ???c dùng nhi?u h?n). |
sà | 叄拾 | 卅 | t?p | 30 | 卅 hi?m khi ???c dùng 三十 th??ng ???c s? d?ng trên l?ch. |
xì | 肆拾 | 卌 | t?p | 40 | 卌 hi?m khi ???c s? d?ng (四十 ???c dùng). |
bǎi | 佰 | 百 | bách | 100 | |
qiān | 仟 | 千 | thiên | 1.000 | |
wàn | 萬 | 萬/万 | v?n | 104 | |
yì | 億 | 億/亿 | ?c | 108 | C?ng ???c s? d?ng nh? giá tr? 105 |
zhào | 兆 | tri?u | 1012 | Cách s? d?ng nó b? nghi ng?, ?ang ???c th?o lu?n. | |
jīng | 京 | kinh | 1016 | C?ng ???c s? d?ng nh? các giá tr? 106, 1016. C?ng là ch? 經(P) ho?c 经(G) jīng. | |
gāi | 垓 | cai | 1020 | C?ng ???c s? d?ng nh? các giá tr? 108, 1032, 1064 | |
zǐ | 秭 | t? | 1024 | C?ng ???c s? d?ng nh? các giá tr? 109, 1040, 10128.
C?ng nh? 杼 zhù. | |
ráng | 穰 | nh??ng | 1028 | C?ng ???c s? d?ng nh? các giá tr? 1010, 1048, 10256.
C?ng nh? 壤 nh??ng. | |
gōu | 溝(P) / 沟(G) | cau | 1032 | C?ng ???c s? d?ng nh? các giá tr? 1011, 1056, 10512. | |
jiàn | 澗(P) / 涧(G) | gi?n | 1036 | C?ng ???c s? d?ng nh? các giá tr? 1012, 1064, 101024. | |
zhèng | 正 | chính | 1040 | C?ng ???c s? d?ng nh? các giá tr? 1013, 1072, 102048. | |
zài | 載 / 载 | t?i | 1044 | C?ng ???c s? d?ng nh? các giá tr? 1014, 1080, 104096. | |
jí | 極 / 极 | c?c | 1048 | ||
hénghéshā | 恒河沙 | H?ng hà sa | 1052 | Có ngh?a là "Cát c?a s?ng H?ng", có th? g?i là "H?ng hà sa s?" và xu?t hi?n trong kinh Ph?t; ???c dùng ?? ch? s? h?t cát c?a s?ng H?ng (kinh Ph?t) và ?? ch? "v? s?" (th??ng dùng ngoài ??i). | |
āsēngqí | 阿僧祇 | a t?ng k? | 1056 | Phiên am g?c t? ti?ng Ph?n: ???????? asa?khyeya | |
nàyóutā | 那由他 | na do tha | 1060 | Phiên am g?c t? ti?ng Ph?n: ????? nayuta? | |
bùkěsīyì | 不可思議 | b?t kh? t? ngh? | 1064 | Th??ng ???c d?ch thành "kh?ng th? ?o l??ng ???c" (cùng ngh?a: "b?t kh? tr?c l??ng") ho?c "kh?ng th? t??ng t??ng ???c". | |
wúliàngdàshù | 無量大數 | v? l??ng ??i s? | 1068 | T??ng t? nh? "s? d??ng/am v? c?c" trong ti?ng Vi?t |