桃花坞2016年营收3978万元 业绩亏损1162万元
Bài vi?t này c?n thêm chú thích ngu?n g?c ?? ki?m ch?ng th?ng tin. |
L?ch s? báo chí Vi?t Nam b?t ??u t? khi ng??i Pháp ??t n?n móng th?c dan t?i Nam K? vào kho?ng n?m 1862.[1] L?ch s? báo chí Vi?t Nam phát tri?n qua nhi?u giai ?o?n khác nhau v?i khá nhi?u th?ng tr?m do tác ??ng c?a các ?i?u ki?n l?ch s?, x? h?i.
T? s? khai ??n th?i Pháp thu?c
[s?a | s?a m? ngu?n]Tr??c khi báo chí ra ??i, nhu c?u th?ng tin ???c gi?i quy?t b?ng nhi?u ph??ng th?c khác nhau, nh? th?ng m?, nh?ng cu?c "gi?ng th?p ?i?u" trong sinh ho?t ?ình làng, hay Qu?ng V?n ?ình trong th?i k? phong ki?n. Nh?ng phong t?c t?p quán c? truy?n (tr??c Cách m?ng tháng Tám) ?? góp m?t ph?n kh?ng nh? vào vi?c ca t?ng và ph? bi?n ch? ?? phong ki?n và quan ch?.[2] Tr??c th? k? 15, ngành in ?n t?i Vi?t Nam ch?a xu?t hi?n, toàn b? sách v? ??u nh?p t? Trung Qu?c, nh?ng tác ph?m v?n h?c hay ti?u thuy?t ??u ???c chép b?ng tay. Sau khi L??ng Nh? H?c ???c giao s? m?ng sang Trung Qu?c h?c h?i ngh? in ?n loát thì ngành in m?i du nh?p vào Vi?t Nam.[3] V? hình th?c ch? vi?t, tin t?c ch? y?u ???c ph? bi?n qua nh?ng b?n báo cáo và s? biên g?i v? cho vua chúa, vai trò c?a hình th?c này g?n gi?ng v?i n?n báo chí hi?n ??i.[4] Song "báo chí hi?n ??i" t?i Vi?t Nam ch? th?c s? xu?t hi?n khi th?c dan Pháp xam l?ng và áp ??t m?i tr??ng v?n minh ph??ng Tay c??ng ch?.[5]

Tr??c khi th?c dan Pháp xam chi?m Nam K? l?c t?nh, ch? Qu?c ng? su?t 300 n?m ch? tác v? c? b?n ?? hoàn ch?nh và có kh? n?ng ?i vào ??i s?ng.[7] T? cu?i th? k? 16 tr? v? tr??c, cùng v?i vi?c phát hi?n con ???ng vòng quanh th? gi?i, ch? ngh?a th?c dan ra ??i và ?ua nhau xam l??c thu?c ??a. Cùng v?i trào l?u xam l??c, các giáo s? Thiên Chúa giáo c?ng ?i kh?p n?i ?? truy?n ??o. T? th? k? 16–17, các giáo s? B? ?ào Nha thu?c Dòng Tên cùng gi?i trí th?c phong ki?n ng??i Vi?t La M? hóa h?u h?t nh?ng t? v?ng ti?ng Vi?t vào cu?n T? ?i?n Vi?t–B?–La. Sau vài l?n ch?nh s?a b?i Alexandre de Rhodes, ??n n?m 1838, giáo s? Jean-Louis hoàn thi?n thêm và cho in thành sách T? ?i?n Vi?t–B?–La, m? ??u cho s? ra ??i c?a ch? Qu?c ng? t?i Vi?t Nam.[8] Sau s? ki?n này, ng??i Pháp ?ánh giá Alexandre de Rhodes là ng??i "?? làm cho n??c Pháp có vai trò quan tr?ng b?c nh?t trên bán ??o ??ng D??ng."[9] Trong c?ng cu?c th?c dan, l?n trong hành lí c?a ng??i Pháp, c? máy in – ph??ng ti?n ??u tiên c?a k? thu?t in ho?t b?n d?n ???c du nh?p vào Vi?t Nam.[5] Ngay trong cu?c xam l??c 3 t?nh mi?n tay Nam Kì, t? c?ng báo ti?ng Pháp Bulletin officiel de l'Expédition de la Cochinchine ra ??i, ??t n?n móng cho nh?ng t? c?ng báo sau này c?a chính quy?n th?c dan. Ngoài ti?ng Pháp, ng??i Pháp còn xu?t b?n m?t t? báo ti?ng Hán (ti?n than c?a t? Gia ??nh báo) nh?m vào gi?i quan l?i kh?ng h?p tác v?i ng??i Pháp.[10][11] N?m 1869, sau khi th?n tính hoàn t?t Nam K? l?c t?nh (Hòa ??c 1862), ng??i Pháp b?t bu?c thay th? ch? Nho b?ng ch? Qu?c ng? và ch? Pháp trong c?ng v?n và h? th?ng giáo d?c, quá trình này di?n ra ??n n?m 1910. T? ?ó, ch? Qu?c ng? tr? thành ph??ng ti?n chính c?a ng??i Vi?t, ch? Hán ngày càng m? nh?t, ng??i dùng ít d?n.[12] Trong quá trình cai tr? c?a th?c dan Pháp, m?i vùng l?nh th? có m?t th? ch? chính tr? riêng, ch? ?? báo chí theo ?ó c?ng kh?ng gi?ng nhau.[13]
Nam K?
[s?a | s?a m? ngu?n]Nam K? là n?i kh?i sinh c?a n?n báo chí Vi?t Nam, nh?ng ngay t? lúc thành hình, làng báo ?? b? l? thu?c vào nh?ng lu?t l? cho chính quy?n Pháp ??t ra.[11] Theo k? ho?ch "tách Nam K? kh?i v?n ?? Vi?t Nam", sau hi?p ??c Quy Mùi 1883 và Giáp Than 1884, Nam K? tr? thành x? thu?c ??a tr?c tr? c?a Pháp t?i Vi?n ??ng. Theo ?ó, Nam K? s? ???c h??ng Lu?t t? do báo chí ban hành ngày 29 tháng 7 n?m 1881, vì lu?t này áp d?ng cho chính n??c Pháp và n??c thu?c ??a. Theo Lu?t 1881, m?i vi?c in ?n sách báo ??u t? do, k? c? ti?ng b?n x? hay ti?ng Pháp, ch? c?n viên qu?n ly mang qu?c t?ch Pháp, ?? thành niên và có ??ng ky th? t?c v?i S? Bi?n ly. Nh?ng chính quy?n Pháp th?y ngay s? "nguy hi?m" c?a b? lu?t trên, ngày 30 tháng 12 n?m 1898 Toàn quy?n ??ng D??ng ban hành s?c l?nh m?i, quy?n t? do báo chí t?i Nam K? hoàn toàn b? b?i b?. S?c l?nh 1898 bác b? hi?u l?c pháp ly c?a Lu?t t? do báo chí 1881 c?a qu?c h?i Pháp. S?c l?nh này yêu c?u nh?ng t? báo in b?ng "b?t c? m?t th? ti?ng nào ngoài ti?ng Pháp" ??u ph?i xin gi?y phép c?a viên Toàn quy?n, ??ng th?i tr??c khi phát hành s? b? ki?m duy?t và nghiêm c?m ?? c?p ??n ch? ?? chính tr?.[14] Th?c t? ?ó d?n ??n vi?c Toàn quy?n ??ng D??ng ch? c?p gi?y xu?t b?n cho ng??i Pháp chính g?c và m?t s? r?t ít ng??i b?n x? ?? nh?p t?ch Pháp, ho?c ?ang n?m gi? tr?ng trách trong b? máy chính quy?n. Còn ??i t??ng "thu?c dan Pháp" ho?c "dan b?o h? Pháp" r?t khó ?? xin gi?y phép, ng??i Vi?t n?u mu?n ???c c?p phép thì ph?i có nhi?u ti?n, quy?n và l?c. Th?c tr?ng này d?n ??n vi?c ng??i b?n x? mu?n ra báo ph?i nh? ng??i Pháp ??ng tên t? báo, ho?c thuê l?i gi?y phép ???c c?p tr??c ?ó, ho?c làm thuê cho giám ??c ng??i Pháp; ho?c làm th? t?c xu?t b?n báo ti?ng Pháp ?? ???c h??ng Lu?t t? do 1881. N?u kh?ng th? th?c hi?n theo ph??ng th?c h?p pháp thì ch? có th? làm báo trong bí m?t.[15]
B?c K? và Trung K?
[s?a | s?a m? ngu?n]Trái v?i th?ng l? "v?n hóa ?i t? phía B?c ?i xu?ng", ngh? làm báo Vi?t Nam t? phía Nam ?i lên. Báo chí Hà N?i th?t lùi kho?ng 20 n?m so v?i Sài Gòn,[16] còn Trung K? phát tri?n mu?n nh?t. Nh?ng t? báo ban ??u t?i B?c K? do chính quy?n b?o h? xu?t b?n ??u mang tính ch?t c?ng báo ho?c b?ng ti?ng Pháp, ch? Qu?c ng? ch?a ???c ph? bi?n t?i B?c K? và Trung K? nên ch?a có t? báo ti?ng Vi?t nào xu?t hi?n. Sau Ngh? ??nh ngày 3 tháng 10 n?m 1888, Hà N?i, H?i Phòng và Tourane tr? thành nh??ng ??a c?a Pháp, nh?ng các vùng này kh?ng ???c h??ng Lu?t 1888,[13] ly do là vì "các n?i ?y m?i nh??ng cho Pháp k? t? ngày 3 tháng 10 n?m 1888, t?c sau Lu?t t? do báo chí 1888 h?n 7 n?m, do ?ó kh?ng ???c h??ng quy?n t? do báo chí nh? ? Nam K?." Tình tr?ng kh?ng lu?t l? kéo dài ??n cu?i n?m 1898, S?c l?nh 1898 ???c ban b? chính th?c ?i?u ch?nh ho?t ??ng báo chí cho toàn Liên bang ??ng D??ng.[17] V?i s? ra ??i c?a S?c l?nh này, báo chí ti?ng Vi?t h?u nh? kh?ng thay ??i trong giai ?o?n cu?i th? k? 19.[18]
Gi?a hai cu?c th? chi?n
[s?a | s?a m? ngu?n]?? tránh nguy c? ti?t l? th?ng tin b?t l?i cho nhà n??c Pháp và ?ng phó v?i các tình hu?ng có th? t?o ?i?u ki?n cho các n??c thu?c ??a n?i d?y, ngày 5 tháng 8 n?m 1914, Th??ng vi?n và Vi?n dan bi?u th?ng qua "Lu?t tr?ng tr? nh?ng ti?t l? c?a báo chí trong th?i gian chi?n tranh" và áp d?ng t?i ??ng D??ng vào ngày 19 tháng 10 cùng n?m. ??o lu?t này ng?n c?m vi?c ph? bi?n tin t?c kh?ng do chính ph? hay ch? huy cung c?p, ??ng th?i c?m ?? c?p ??n ch? ?? quan s? hay ngo?i giao có l?i cho ??ch và gay ?nh h??ng kh?ng t?t cho s? khí c?a quan ??i và dan chúng. T? do báo chí Vi?t Nam trong th?i k? này h?u nh? b? b?i b?, k? c? báo chí ti?ng Pháp.[19][20]
Cu?i n?m 1918 chi?n tranh k?t thúc, Pháp th?ng ??c. Trong su?t cu?c chi?n, t?t c? nhan dan ? các n??c thu?c ??a ??u chi?n ??u bên c?nh "m?u qu?c" ?? ch?ng ??c. Do ?ó ng??i Pháp ?? ph?i gi? ph?n nào l?i h?a c?a h? là "ch?p nh?n cho nhan dan các n??c thu?c ??a m?t s? t? do t??ng ??i nào ?ó." Ngày 12 tháng 10 n?m 1919, t?ng th?ng Raymond Poincaré ky s?c l?nh tuyên b? Lu?t 1914 h?t hi?u l?c, t? th?i ?i?m này ng??i Vi?t có quy?n thành l?p báo chí, vì v?y báo chí xu?t hi?n ngày càng nhi?u và d?n d?n gi? m?t ??a v? ?u th? trong x? h?i Vi?t Nam.[21] ??n giai ?o?n 1930–1939, nhi?u ??ng phái chính tr? ???c thành l?p, b? m?t báo chí Vi?t Nam c?ng d?n thay ??i "b? m?t l?ng m?ng" c?a th?i k? tr??c ?? thay vào ?ó b?ng m?t s?c thái m?i, ??c bi?t v?i s? xu?t hi?n c?a nh?ng t? báo cách m?ng và s? ki?n M?t tr?n Bình dan lên n?m quy?n ? Pháp, nh?ng phong trào chính tr? càng phát tri?n m?nh nh? vào nh?ng c? quan ng?n lu?n c?a mình.[22]
Ngày 17 tháng 6 n?m 1940, Pháp ??u hàng ??c, ?? Tam C?ng hòa ?ành ph?i nh??ng l?i cho chính ph? Pétain. ?? ?ánh l?c h??ng và làm cho ng??i dan b?n x? quên ?i tình hình chính tr? tr??c m?t, ng??i Pháp áp d?ng chính sách tuyên truy?n t? t??ng Kh?ng M?nh (?? b? quên l?ng t? lau).[23] Ngày 23 tháng 9 n?m 1940, Nh?t B?n b?t ??u can thi?p vào ??ng D??ng. ?? ki?m soát ho?t ??ng báo chí, Nh?t c?ng thành l?p v?n phòng ki?m duy?t và ra th?ng báo v? vi?c ki?m duy?t toàn b? xu?t b?n ph?m và ph??ng ti?n tuyên truy?n. Ngày 9 tháng 3 n?m 1945, Nh?t ??o chính Pháp, ch? ?? thu?c ??a c?a Pháp s?p ?? và ??ng D??ng tr? thành thu?c ??a c?a Nh?t. T? th?i Nh?t l?t ?? Pháp, b? máy qu?n lí báo chí kh?ng ?n ??nh, nên c? b?n v?n ph?i d?a vào v?n ph?i d?a vào chính sách báo chí c?a Pháp ?? l?i. Trong su?t b?n tháng, ngoài vi?c tuyên truy?n v? thuy?t ??i ??ng á, Nh?t B?n và chính quy?n than Nh?t ??u kh?ng ban hành m?t v?n b?n quy ph?m ?áng k? nào v? báo chí.[24] Ngày 6 tháng 7 n?m 1945, T?ng L?nh s? Nh?t tuyên b? thành l?p h?ng Th?ng t?n ??ng D??ng, ??m nh?n toàn b? vi?c th?ng tin ? ??ng D??ng trong và ngoài x?, xóa b? hoàn toàn h? th?ng th?ng tin c?a th?c dan Pháp. T? ?ó, h?ng th?ng t?n ??ng D??ng và h?ng th?ng t?n Nh?t Domei ??c quy?n ki?m soát th?ng tin ??i chúng t?i ??ng D??ng.[25]
Sau Cách m?ng tháng Tám
[s?a | s?a m? ngu?n]Vì ch?a k?p xay d?ng các quy ph?m pháp lu?t m?i thay th? ?? qu?n ly ??t n??c sau cách m?ng, ngày 10 tháng 10 n?m 1945, Ch? t?ch Chính ph? lam th?i ban hành S?c l?nh s? 47, qua ?ó các b? lu?t c?a ch? ?? c? s? ???c gi? nguyên,[26] ??ng ngh?a ch? ?? báo chí th?i Pháp thu?c v?n còn ???c áp d?ng. Vi?c tái thi?t l?p ch? ?? ki?m duy?t báo chí b? các nhà báo Sài Gòn cho là "m?t vi?c làm v? ly và v? y th?c".[27] Ngày 29 tháng 3 n?m 1946, S?c l?nh s? 41 – v?n b?n pháp quy ??u tiên c?a Chính ph? Liên hi?p kháng chi?n ???c ban hành,[28] qua ?ó kh?ng c?n ph?i làm th? t?c xin phép mà ch? c?n khai báo v?i chính quy?n, ??ng th?i ph?i qua th? t?c ki?m duy?t n?i dung xu?t b?n ph?m.[29]
Giai ?o?n 1930 - 1954
[s?a | s?a m? ngu?n]Giai ?o?n 1954-1975
[s?a | s?a m? ngu?n]Mi?n B?c
[s?a | s?a m? ngu?n]Báo chí Mi?n B?c trong giai ?o?n này do nhà n??c Vi?t Nam Dan ch? C?ng hòa ki?m soát. Tr??c khi Phong trào Nhan V?n - Giai Ph?m b? ?àn áp v?n t?n t?i báo do t? nhan xu?t b?n nh?ng sau s? ki?n này ch? còn báo c?a ??ng Lao ??ng Vi?t Nam, nhà n??c và các t? chính chính tr? - x? h?i do ??ng Lao ??ng ki?m soát. Báo chí mi?n B?c ho?t ??ng theo t?n ch? c?a Lenin "báo chí kh?ng nh?ng là ng??i tuyên truy?n t?p th?, c? ??ng t?p th? mà còn là ng??i t? ch?c t?p th?". Chính quy?n mi?n B?c qu?n ly báo chí, tr?c ti?p ?i?u hành m?t s? t? báo. T?i mi?n B?c hình thành m?t n?n báo chí phù h?p v?i m? hình ch? ngh?a x? h?i trong ?i?u ki?n mi?n B?c lúc ?ó. Báo chí mi?n B?c ch? y?u v?n là h? th?ng báo ??ng, nhà n??c và các t? ch?c qu?n chúng, ngoài ra còn có báo c?a m?t s? ngành ngh?, báo c?a ??a ph??ng. V? m?t th? lo?i có m?t s? lo?i nh? chính tr? x? h?i, v?n hóa - v?n ngh?, khoa h?c - k? thu?t...
Mi?n Nam
[s?a | s?a m? ngu?n]Vào ??u th?p niên 1970 có 36 t? nh?t báo ra hàng ngày. Tính bình quan là 56 ?n b?n m?i 1000 dan.[30]
Giai ?o?n 1975-1985
[s?a | s?a m? ngu?n]Giai ?o?n 1986 ??n nay
[s?a | s?a m? ngu?n]M?c d?u th?i k? ??i m?i ?? thay ??i m?t s? c? c?u trong truy?n th?ng báo chí t?i Vi?t Nam, chính ph? v?n gi? vai trò ch? ??o ?? ??nh h??ng cho báo chí. Theo ?ó thì ? Vi?t Nam kh?ng có báo chí do t? nhan s? h?u. Trong s? 706 t? báo g?m 178 báo và 528 t?p chí thì t?t c? ??u là c? quan c?a nhà n??c.[31] Theo Linh m?c Anton Lê Ng?c Thanh, qua th?ng kê nhà n??c, vào n?m 2016 có h?n 18 ngàn nhà báo ???c c?p th?. Tuy nhiên, t?t c? h? ??u b? kh?ng ch? b?i ???ng l?i và chính sách.[32]
Theo th?ng tin t? B? Th?ng tin và Truy?n th?ng Vi?t Nam, tính ??n ngày 25/12/2014, c? n??c Vi?t Nam có 838 c? quan báo chí in v?i 1.111 ?n ph?m báo chí (trong ?ó các c? quan Trung ??ng có 86 báo in và 507 t?p chí; ??a ph??ng có 113 báo in và 132 t?p chí); 67 ?ài phát thanh, truy?n hình Trung ??ng và ??a ph??ng; trong ?ó có 02 ?ài qu?c gia, 01 ?ài truy?n hình k? thu?t s?, 64 ?ài phát thanh, truy?n hình ??a ph??ng; 90 báo và t?p chí ?i?n t?, 215 trang tin ?i?n t? t?ng h?p c?a các c? quan báo chí.[33]
Ngày 20 tháng 6 n?m 2018, Th? t??ng Chính ph? Vi?t Nam Nguy?n Xuan Phúc cho bi?t vào th?i ?i?m này có h?n 36.000 ng??i ?ang làm vi?c trong l?nh v?c báo chí ? Vi?t Nam v?i g?n 850 c? quan báo chí, h?n 18.000 nhà báo ???c c?p th? và h?n 22.000 h?i viên H?i Nhà báo Vi?t Nam.[34]
Ghi chú
[s?a | s?a m? ngu?n]Tham kh?o
[s?a | s?a m? ngu?n]- ^ Hu?nh V?n Tòng (1973), tr. 21.
- ^ Hu?nh V?n Tòng (1973), tr. 23.
- ^ Hu?nh V?n Tòng (1973), tr. 27–28.
- ^ Hu?nh V?n Tòng (1973), tr. 25–26.
- ^ a b ?? Quang H?ng (2018), tr. 15.
- ^ Phan ??ng Thanh (2017), tr. 19.
- ^ ?? Quang H?ng (2018), tr. 19.
- ^ Nguy?n Th? Tr??ng Giang (2020), tr. 128–129.
- ^ Tr??ng H?u Quynh (2009), tr. 387.
- ^ ?? Quang H?ng (2018), tr. 26.
- ^ a b Hu?nh V?n Tòng (2016), tr. 29.
- ^ Nguy?n Th? Tr??ng Giang (2020), tr. 129–130.
- ^ a b Hu?nh V?n Tòng (2016), tr. 37.
- ^ Hu?nh V?n Tòng (2016), tr. 30–34.
- ^ Phan ??ng Thanh (2017), tr. 64.
- ^ Nguy?n Khánh ?àm (1942), tr. 23.
- ^ Phan ??ng Thanh (2017), tr. 57–58.
- ^ Phan ??ng Thanh (2017), tr. 82.
- ^ Phan ??ng Thanh (2017), tr. 79–80.
- ^ Hu?nh V?n Tòng (2016), tr. 43–44.
- ^ Hu?nh V?n Tòng (2016), tr. 159.
- ^ Hu?nh V?n Tòng (2016), tr. 258.
- ^ Hu?nh V?n Tòng (2016), tr. 302.
- ^ Phan ??ng Thanh (2017), tr. 347–349.
- ^ ?? Quang H?ng (2018), tr. 151.
- ^ S?c l?nh s? 47 (1945).
- ^ Nguy?n V?n An (1958), tr. 45.
- ^ S?c l?nh s? 41 (1946).
- ^ Phan ??ng Thanh (2019), tr. 43, 72.
- ^ Urdang, Laurence, ed. The Official Associated Press Almanac 1974. Maplewood, NJ: Hammond Almanac, 1973. Tr 647
- ^ Nam Nguyên. "Nhà n??c r?n ?e báo chí v??t rào". ?ài á chau t? do. Truy c?p ngày 22 tháng 3 n?m 2017.
{{Chú thích web}}
:|ngày l?u tr?=
c?n|url l?u tr?=
(tr? giúp) - ^ Linh m?c Anton Lê Ng?c Thanh nói v? dan báo và báo ??ng
- ^ Tình hình phát tri?n l?nh v?c báo chí n?m 2014, B? Th?ng tin và Truy?n th?ng Vi?t Nam, 25/12/2014 L?u tr? ngày 24 tháng 5 n?m 2015 t?i Wayback Machine
- ^ V? H?i. "Th? t??ng: 'Th?ng tin sai trái c?n ???c ph?n bi?n k?p th?i'". VnExpress. 2025-08-06. B?n g?c l?u tr? ngày 20 tháng 6 n?m 2018. Truy c?p ngày 20 tháng 6 n?m 2018.
Ngu?n
[s?a | s?a m? ngu?n]- Nguy?n Khánh ?àm (1942). L?ch trình ti?n hóa sách báo qu?c ng?. Nhà in Tan Dan.
- Nguy?n V?n An (1958). T?-do báo-chí và nh?ng c?n-b?n pháp-ly. Nhà in Nam Vi?t.
- Hu?nh V?n Tòng (1973). L?ch s? báo chí Vi?t-Nam t? kh?i th?y ??n 1930. Nhà in Trí ??ng.
- Tr??ng H?u Quynh (2009). ??i c??ng l?ch s? Vi?t Nam. Quy?n T?p I: T? th?i kì nguyên thu? ??n n?m 1858 (?n b?n th? 12). Nhà xu?t b?n Giáo d?c Vi?t Nam.
- Lê Thanh Huy?n (2012). "Ch? ?? l?u chi?u ? ??ng D??ng th?i k? Pháp thu?c". T?p chí Th? vi?n Vi?t Nam. Quy?n 6 s? 38. Th? vi?n Qu?c gia Vi?t Nam. tr. 15–19, 43.
- Hu?nh V?n Tòng (2016). Báo chí Vi?t Nam t? kh?i th?y ??n 1945. Nhà xu?t b?n T?ng h?p Thành ph? H? Chí Minh. ISBN 978-604-58-5099-2.
- Phan ??ng Thanh (2017). L?ch s? các ch? ?? báo chí ? Vi?t Nam. Quy?n T?p I: Tr??c Cách m?ng Tháng Tám 1945 (1858-1945). Nhà xu?t b?n T?ng h?p Thành ph? H? Chí Minh. ISBN 978-604-58-5956-8.
- ?? Quang H?ng (2018) [1992]. L?ch s? báo chí Vi?t Nam (1865 -1945). Nhà xu?t b?n Khoa h?c x? h?i. ISBN 978-604-956-278-5.
- Phan ??ng Thanh (2019). L?ch s? các ch? ?? báo chí ? Vi?t Nam. Quy?n T?p II: Sau Cách m?ng Tháng Tám 1945 ??n nay. Nhà xu?t b?n T?ng h?p Thành ph? H? Chí Minh. ISBN 978-604-58-8585-7.
- Nguy?n Th? Tr??ng Giang (2020). Giáo trình l?ch s? báo chí. Quy?n T?p 1. Nhà xu?t b?n ??i h?c Qu?c gia Hà N?i. ISBN 978-604-9969-67-6.
V?n b?n lu?t
[s?a | s?a m? ngu?n]- Ch? t?ch Chính ph? lam th?i Vi?t Nam Dan ch? C?ng hòa (1945), S?c l?nh s? 47 v? vi?c t?m th?i gi? nguyên các lu?t l? hi?n hành ? B?c, Trung, Nam B?.
- Ch? t?ch Chính ph? Vi?t Nam Dan ch? C?ng hòa (1946), S?c l?nh s? 41 v? vi?c quy ??nh ch? ?? báo chí.
- Ch? t?ch n??c Vi?t Nam Dan ch? C?ng hòa (1956), S?c l?nh s? 282/SL v? vi?c quy ??nh ch? ?? báo chí